TS Hoàng Thanh Tùng: Nhân giống hoa cúc bằng phương pháp vi thủy canh

 

 

Là một nhà khoa học trẻ chuyên về công nghệ sinh học thực vật, Đà Lạt là một miền đất hứa đối với TS. Hoàng Thanh Tùng. Đây là nơi mà anh đã chứng kiến những loại cây trồng đa dạng mọc lên, những gánh hàng hoa ven chợ trên đồi dốc  và cả những chuyến hàng đưa nông sản Đà Lạt xuất khẩu ra nước ngoài. Nhưng dưới con mắt của một nhà khoa học, anh không chỉ quan tâm đến sự nên thơ của khung cảnh này, mà còn cả những khó khăn mà ngành sản xuất cây trồng nơi đây đang phải đối mặt, trong đó đặc biệt là cây cúc. “Đà Lạt có khoảng 1.000 - 1.200 ha nhà kính sản xuất hoa cắt cành trong hơn 3.200 ha cắt cành, ước tính tổng sản lượng hằng năm hơn 1,2 tỉ cành, chủ yếu tiêu thụ trong nước vì chất lượng hoa vẫn chưa thực sự ổn định, trong đó hoa cúc các loại chiếm tỉ trọng lớn nhất (25 - 30%)”, TS. Hoàng Thanh Tùng mô tả bức tranh sản xuất cây trồng hiện nay. “Một số công ty nước ngoài đã lập công ty hoặc liên doanh sản xuất ở đây như Chánh Đài Lâm, Hasfarm, chỉ riêng công ty Hasfarm (100% vốn đầu tư nước ngoài) chuyên sản xuất hoa cúc cắt cành cũng như các loại cúc giống, đặc biệt là hoa cúc chùm đã cung cấp 60% sản lượng hoa cho TP.HCM và một số tỉnh phía Bắc”.

 

Tuy nhiên, theo anh, hiện nay, việc canh tác hoa và sản xuất cây giống cúc tại Việt Nam trong những năm qua vẫn chưa đáp ứng về chất lượng và quy mô. Điều này khá dễ hiểu, khi mà có đến 90% nhà kính trồng cúc tại Đà Lạt được làm bằng… khung tre, 60% trong số người trồng là nông dân tự trao đổi kinh nghiệm sản xuất với nhau và hơn 70% nguồn hạt giống là tự gieo ươm và mua tại các cơ sở nhỏ lẻ. Chính vì vậy chất lượng cây giống không đảm bảo, dễ bị sâu bệnh, cây mẹ được sử dụng nhiều lần cho giâm ngọn dẫn đến thoái hóa giống. Bên cạnh đó, xuất khẩu cây giống cúc ra nước ngoài vẫn đang gặp một số khó khăn như: cây giống chưa sạch bệnh, thích nghi vườn ươm chưa cao, vận chuyển còn khó khăn và đóng gói rất cồng kềnh, sản xuất trong hệ thống nhỏ.

 

Rất nhiều nhà khoa học khi thực hiện những nghiên cứu khắc phục các nhược điểm của cây trồng trong nước, họ sẽ học hỏi các kỹ thuật từ nước ngoài và gặp khó khăn trong việc tinh chỉnh kỹ thuật đó sao cho phù hợp nhất với điều kiện Việt Nam. TS. Hoàng Thanh Tùng là một trường hợp ngoại lệ.

 

Hiểu về hoa cúc và hơn hết, là hiểu về Đà Lạt, anh đã kết hợp những kỹ thuật khác nhau trong nhân giống cây trồng và lựa chọn hướng phát triển mà anh biết rằng sẽ đáp ứng được cả hai điều kiện: một phương pháp đơn giản phù hợp với Đà Lạt nhưng rất hiệu quả trong sản xuất cây giống với quy mô lớn. Điều này đã được thể hiện rõ rệt nhất thông qua công trình Nhân giống hoa Cúc bằng phương pháp vi thủy canh của anh.

 

Hệ thống vi thủy canh (microponic system) là hệ thống nhân giống kết hợp giữa vi nhân giống (micropropagation) và thủy canh (hydroponic). Theo xu hướng hiện nay, hệ thống này được nghiên cứu cải tiến theo hai xu hướng: (1) hiện đại hóa các thiết bị nhằm tối ưu hóa điều kiện nuôi cấy; (2) đơn giản hóa với các thiết bị, vật liệu đơn giản, rẻ tiền nhưng vẫn đảm bảo được sự phát triển tốt của cây, nâng cao chất lượng cây giống, dễ dàng áp dụng trên quy mô lớn. Nhóm nghiên cứu của anh đã quyết định lựa chọn xu hướng thứ hai nhằm đơn giản quy trình sản xuất cũng như dễ ứng dụng vào thực tiễn.

 

Dễ ứng dụng vào thực tiễn, đó là điều mà TS. Hoàng Thanh Tùng vô cùng quan tâm, Anh nhấn mạnh: “Nghiên cứu đã đề xuất mô hình vi thủy canh phù hợp, tạo được nguồn cây giống đồng nhất với số lượng lớn, dễ dàng áp dụng cho người nông dân mà không cần trình độ khoa học kỹ thuật quá cao, chỉ cần đào tạo cơ bản là có thể thực hiện được”.

 

Cho đến nay, đã có nhiều đơn vị ứng dụng tiến bộ này như Viện Nghiên cứu Khoa học Tây Nguyên (TP. Đà Lạt), Công ty giống cây trồng Miền Nam (huyện Lâm Hà), Công ty Công nghệ Sinh Học Thái Dương, Công ty TNHH TMDV Farmy (TP. Đà Lạt) và các cơ sở sản xuất giống quy mô gia đình ở tỉnh Lâm Đồng.

 

Anh đã công bố nghiên cứu này của mình trên Scientia Horticulturae với tên gọi “A system for large scale production of chrysanthemum using microponics with the supplement of silver nanoparticles under light-emitting diodes”, qua đó đưa công trình này trở thành một trong hai công trình được đề cử giải trẻ Tạ Quang Bửu 2021.