WHO tiếp tục thử nghiệm 3 loại thuốc điều trị COVID-19 mới

Solidarity - chương trình nghiên cứu toàn cầu do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) dẫn đầu - sẽ thử nghiệm ba loại thuốc mới trên bệnh nhân COVID-19 nhập viện: thuốc ung thư imatinib, một kháng thể có tên là infliximab được sử dụng để điều trị các bệnh tự miễn và thuốc chống sốt rét artesunate.

 

John-Arne Røttingen thuộc Viện Y tế Công cộng Na Uy, người đứng đầu nhóm vận hành nghiên cứu, cho biết các loại thuốc này đã được chuyển đến Phần Lan để thử nghiệm, vì đây là quốc gia đầu tiên phê duyệt cho phép thử nghiệm các loại thuốc này trên bệnh nhân COVID-19. “Chúng tôi sẽ sớm tuyển các bệnh nhân đầu tiên tham gia thử nghiệm”, Røttingen nói. Các quốc gia khác có thể sẽ sớm tham gia SolidarityPlus, giai đoạn sau của chương trình Solidarity.

 

Chương trình Solidarity bắt đầu từ tháng 3/2020 và là chương trình đầu tiên thử nghiệm các thuốc có thể dùng để điều trị COVID-19 tại hàng chục quốc gia. Cuối năm 2020, Solidarity đã đưa ra kết luận về bốn phương pháp điều trị - không có phương pháp nào cho thấy lợi ích rõ rệt. “Thật tuyệt khi Solidarity tiếp tục tiến hành các thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên, vì các kết luận của họ đã đóng góp quan trọng vào phương pháp điều trị trong đại dịch”, Eric Topol, giám đốc của Viện nghiên cứu hệ gen Scripps Research Translational Institute, nói. “Chúng ta cần các liệu pháp tốt hơn cho những bệnh nhân bị COVID nặng”.

 

Đến nay mới chỉ có hai loại thuốc được chứng minh là làm giảm tỷ lệ tử vong do COVID-19 ở bệnh nhân nhập viện. Vào tháng 6/2020, chương trình thử nghiệm Recovery của Vương quốc Anh phát hiện dexamethasone, một loại steroid giá rẻ, đã giảm tới 1/3 số ca tử vong ở bệnh nhân nhập viện. Tháng 2 năm nay, các nghiên cứu viên của Recovery tiếp tục thông báo rằng tocilizumab, một kháng thể đơn dòng cũng làm giảm tỷ lệ tử vong. Cả hai loại thuốc đều làm giảm phản ứng miễn dịch quá mức ở những bệnh nhân bị COVID-19 nặng.

 

Các loại thuốc mới đưa vào chương trình thử nghiệm Solidarity cũng chủ yếu nhắm mục tiêu vào hệ thống miễn dịch của bệnh nhân hơn là nhắm vào chính virus. Røttingen giải thích, đối với những bệnh nhân nặng, có lẽ đã quá muộn để thuốc kháng virus phát huy tác dụng. (Ví dụ, kháng thể đơn dòng đối với SARS-CoV-2 hoạt động hiệu quả nhất khi được tiêm trước khi bệnh nhân trở bệnh nặng.)

 

Cụ thể, Imatinib, loại thuốc uống được sử dụng để điều trị một số bệnh bạch cầu và các loại ung thư khác, có tác dụng bảo vệ biểu mô lót các phế nang, nơi oxy đi từ phổi vào máu. Một thử nghiệm đối chứng Imatinib với giả dược trên 400 bệnh nhân COVID-19 nhập viện ở Hà Lan, được công bố hồi tháng 6, cho thấy những bệnh nhân dùng thuốc này ít phải dùng máy thở hơn và có nguy cơ tử vong thấp hơn. Gordon, nghiên cứu viên của một chương trình thử nghiệm quốc tế khác có tên là REMAP-CAP, cũng đang lên kế hoạch thử nghiệm loại thuốc này, cho biết: mặc dù dữ liệu trên 400 bệnh nhân chưa có ý nghĩa thống kê, nhưng nó sẽ thúc đẩy các nhà nghiên cứu thực hiện các nghiên cứu lớn hơn.

 

Infliximab là một loại thuốc kháng thể, chỉ truyền một lần. Đây là một phân tử tín hiệu quan trọng trong hệ thống miễn dịch và được sử dụng để điều trị các bệnh tự miễn dịch (khi hệ thống miễn dịch sản xuất ra các kháng thể tự tấn công các cơ quan của cơ thể), như viêm khớp dạng thấp và bệnh viêm ruột. Một số dữ liệu quan sát từ các quần thể bệnh nhân lớn cho thấy thuốc cũng có thể bảo vệ chống lại COVID-19, Røttingen nói.

 

Artesunate, một chất dẫn xuất tiêm của artemisinin, và là chất diệt ký sinh trùng sốt rét mạnh, cũng đã cho thấy một số hoạt tính kháng virus trong các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm về SARS-CoV-2. Nhưng Solidarity đang thử nghiệm thuốc này vì một tác dụng khác: Thuốc dường như giảm viêm và chống lại các tín hiệu thu hút các tế bào miễn dịch vào các mô. Cơ chế này có thể ngăn chặn các phản ứng miễn dịch làm tổn thương phổi khi bệnh nhân mắc COVID-19 nghiêm trọng.

 

Đã khá lâu kể từ đợt thử nghiệm cuối của chương trình Solidarity. Tháng 10/2020, Solidarity công bố kết quả không mấy khả quan từ thử nghiệm trên hơn 11.000 bệnh nhân tại 400 bệnh viện. Kết quả từ thử nghiệm đó cho thấy bốn phương pháp điều trị (kết hợp thuốc điều trị HIV lopinavir/ritonavir, thuốc sốt rét hydroxychloroquine, interferon-beta, và thuốc kháng virus remdesivir) đều không có tác dụng. Riêng nhánh remdesivir đã được tiếp tục thử nghiệm trong một thời gian để thu thập thêm dữ liệu - dự kiến ​​sẽ có kết quả đầy đủ trong những tuần tới.

 

Sau đợt công bố kết quả tháng 10, một ủy ban chuyên gia độc lập đã chọn ra ba loại thuốc mới để tiếp tục thử nghiệm. Nhưng Røttingen cho biết, đến bây giờ Solidarity mới tiếp tục thử nghiệm là do mất thời gian đàm phán với các nhà sản xuất thuốc để đảm bảo có sẵn nguồn thuốc với giá cả phải chăng trên toàn thế giới nếu chúng có hiệu quả. Ngoài ra, cũng mất thời gian xin phê duyệt thực hiện thử nghiệm ở các nước, Røttingen cho biết.

 

"Khi đại dịch mới bắt đầu, các bên đều sẵn sàng bỏ qua các quy trình thủ tục thông thường để tăng tốc cho các nghiên cứu, bây giờ thì có vẻ không như vậy”, Røttingen nói. Điều này có thể hiểu được, Røttingen nói thêm, “nhưng nó cho thấy, các quy trình thủ tục này không thích hợp trong những trường hợp khẩn cấp, chúng ta cần phát triển các quy trình phê duyệt nhanh hơn trong tương lai, ở tất cả các quốc gia".

 

Nguồn: Khoa học & Phát triển