Cần có chiến lược phát triển các hội ngành khoa học và kỹ thuật toàn quốc

Toàn cảnh hội nghị.

Theo Chủ tịch Vusta - TSKH. Phan Xuân Dũng, thời gian qua, Vusta và các hội ngành toàn quốc đã nỗ lực đoàn kết, tập hợp và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ Việt Nam, đạt được nhiều kết quả đáng tự hào, được các cấp lãnh đạo Đảng, Nhà nước và xã hội ghi nhận, đánh giá cao.

Chủ tịch Vusta Phan Xuân Dũng phát biểu khai mạc.

Vusta đã thực hiện vai trò làm cầu nối giữa các tổ chức thành viên với các cơ quan của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức khác nhằm giải quyết những vấn đề chung đối với đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ, tham mưu cho Đảng và Nhà nước những vấn đề lớn về chủ trương, chính sách phát triển; đoàn kết tập hợp các trí thức khoa học và công nghệ qua các hoạt động về khoa học và công nghệ, phổ biến kiến thức, công tác tư tưởng cho trí thức, chính sách với trí thức, đào tạo nguồn nhân lực... TSKH. Phan Xuân Dũng khẳng định.

Phó Chủ tịch Vusta Phạm Ngọc Linh trình bày báo cáo tại hội nghị.

Báo cáo sơ kết hoạt động của Vusta và các Hội ngành toàn quốc 6 tháng đầu năm, đồng chí Phạm Ngọc Linh – Phó Chủ tịch Vustacho biết, hoạt động tư vấn, phản biện của các hội ngành diễn ra sôi nổi, bám sát tình hình kinh tế-xã hội của đất nước, ví dụ như các dự án luật: Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi), Luật Hợp tác xã, Luật Khám và chữa bệnh, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Các tổ chức tín dụng…

Hội ngành toàn quốc có vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển của Vusta, đối với công tác tập hợp, đoàn kết và phát huy sức sáng tạo của đội ngũ trí thức Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Đoàn Chủ tịch và Cơ quan Trung ương Vusta thường xuyên theo dõi, nắm bắt tình hình, xử lý các kiến nghị của các Hội ngành toàn quốc, đồng thời triển khai thực hiện Chương trình công tác năm 2023 theo kế hoạch đã đề ra.

Nhằm đáp ứng yêu cầu trong cách mạng công nghiệp 4.0, các hội đã quan tâm và triển khai công tác chuyển đổi số trong các lĩnh vực chuyên ngành. Một số hội thực hiện các chương trình KH&CN trọng điểm cấp quốc gia, như: Hội Vật lý Việt Nam tiếp tục tổ chức thực hiện Chương trình phát triển Vật lý giai đoạn 2021-2025.

Các hội ngành đã quan tâm phối hợp nhiều hơn hoạt động với các công ty, trường đại học, viện nghiên cứu trong công tác nghiên cứu khoa học để ứng dụng trong thực tiễn như: Hội Khoa học kỹ thuật bảo vệ thực vật phối hợp với các công ty, trường đại học xây dựng các mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ, cải tạo đất tại tỉnh Đắk Lắk; xây dựng mô hình nông nghiệp đô thị, sản xuất nông sản hữu cơ tại TPHCM; phối hợp với một số công ty sản xuất phân hữu cơ đạt chất lượng cao...

Bên cạnh đó, các hội ngành cũng triển khai các hoạt động truyền thông và phổ biến KH&CN cho các tầng lớp nhân dân, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật vào đời sống, sản xuất; tôn vinh trí thức, tăng cường hợp tác trong nước và quốc tế...

Tại hội nghị, các đại biểu đã thảo luận về việc phát huy vai trò tư vấn, phản biện của các hội ngành toàn quốc trong lĩnh vực bảo vệ môi trường; vai trò của VUSTA và các hội ngành toàn quốc trong chiến lược và kế hoạch quốc gia về tăng trưởng xanh; một số vấn đề nhằm nâng cao năng lực hoạt động của các các hội ngành trong thời gian tới...

Theo đó, mặc dù phần lớn các hội ngành đều có một lực lượng hùng hậu số người đăng ký tư cách hội viên, song trên thực tế những người thực sự tham gia công tác hội phần lớn thuộc nhóm cao tuổi. Việc trẻ hoá đội ngũ của các hội ngành là một thách thức lớn, không dễ giải quyết.

Hơn nữa, công tác quản lý của nhiều hội ngành còn chưa chặt chẽ, nhiều hội ngành còn thiếu quy chế, quy định về quản lý và hoạt động; hình thức tập hợp trí thức còn đơn điệu, thiên về tính hàn lâm, thiếu hoạt động liên kết doanh nghiệp và thiếu tính xã hội, dẫn đến nhiều tầng lớp người dân trong xã hội ít biết đến hội. Nội dung các hoạt động chưa hấp dẫn, nhất là đối với trí thức trẻ trong các trường đại học, viện nghiên cứu...

Mặc dù đạt được những kết quả đáng ghi nhận, hoạt động của các Hội ngành toàn quốc vẫn còn một số khó khăn như về nhân sự, kiện toàn tổ chức. Cơ quan TW Hội thiếu cán bộ trẻ có đủ năng lực và tâm huyết trong công việc, cán bộ chủ yếu hoạt động kiêm nhiệm, thời gian dành cho các hoạt động Hội còn hạn hẹp. “Việc trẻ hoá đội ngũ của các hội ngành toàn quốc là một thách thức lớn, không dễ gì giải quyết”, Phó Chủ tịch Vusta Phạm Ngọc Linh bày tỏ và thẳng thắn cho rằng:

Một số Hội ngành chưa chủ động hoặc gặp khó khăn trong việc tìm kiếm các nguồn lực phục vụ cho công tác Hội, dẫn đến không có nhiều kinh phí để duy trì các hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ. Công tác quản lý của nhiều Hội ngành toàn quốc còn chưa chặt chẽ, nhiều hội ngành toàn quốc còn thiếu các quy chế, quy định về quản lý và hoạt động, các hình thức tập hợp trí thức còn đơn điệu, thiên về tính hàn lâm, thiếu hoạt động liên kết doanh nghiệp và thiếu tính xã hội, nội dung các hoạt động chưa hấp dẫn, đặc biệt đối với trí thức trẻ trong các trường đại học, viện nghiên cứu… dẫn đến nhiều tầng lớp người dân trong xã hội chưa biết đến hoạt động của các Hội ngành.

Đại biểu tham luận tại hội nghị

Tại hội nghị, các đại biểu đã thảo luận về việc phát huy vai trò tư vấn, phản biện của các hội ngành toàn quốc trong lĩnh vực bảo vệ môi trường; vai trò của VUSTA và các hội ngành toàn quốc trong chiến lược và kế hoạch quốc gia về tăng trưởng xanh; một số vấn đề nhằm nâng cao năng lực hoạt động của các các hội ngành trong thời gian tới...

Theo đó, mặc dù phần lớn các hội ngành đều có một lực lượng hùng hậu số người đăng ký tư cách hội viên, song trên thực tế những người thực sự tham gia công tác hội phần lớn thuộc nhóm cao tuổi. Việc trẻ hoá đội ngũ của các hội ngành là một thách thức lớn, không dễ giải quyết.

Hơn nữa, công tác quản lý của nhiều hội ngành còn chưa chặt chẽ, nhiều hội ngành còn thiếu quy chế, quy định về quản lý và hoạt động; hình thức tập hợp trí thức còn đơn điệu, thiên về tính hàn lâm, thiếu hoạt động liên kết doanh nghiệp và thiếu tính xã hội, dẫn đến nhiều tầng lớp người dân trong xã hội ít biết đến hội. Nội dung các hoạt động chưa hấp dẫn, nhất là đối với trí thức trẻ trong các trường đại học, viện nghiên cứu...

Đồng chí Dương Thị Nga – Trưởng ban HTQT (Vusta).

Trong 6 tháng cuối năm, VUSTA sẽ thành lập đoàn kiểm tra, giám sát một số hội thành viên, một số tổ chức KH&CN trực thuộc, đồng thời rà soát các tổ chức KH&CN hoạt động kém hiệu quả, vi phạm các quy định của VUSTA, xem xét đình chỉ hoạt động, tiến đến giải thể theo quy định.

Đoàn Chủ tịch Hội đồng Trung ương cũng đề nghị các hội ngành xây dựng tầm nhìn, chiến lược phát triển về mô hình tổ chức, kế hoạch nguồn lực nhân sự, nguồn lực tài chính, truyền thông và quảng bá hình ảnh của tổ chức...

Đồng thời đổi mới tổ chức, phương thức tập hợp hội viên; bảo đảm sự đan xen các thế hệ cán bộ hội và hội viên; có kế hoạch cụ thể để nâng tỉ lệ hội viên là cán bộ trẻ đang làm việc trong các viện nghiên cứu, trường đại học, góp phần tạo thêm động lực và sức sáng tạo, đáp ứng yêu cầu cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Chủ động triển khai thực hiện quy chế phối hợp hoạt động và nâng cao chất lượng và nội dung phối hợp hoạt động giữa VUSTA và các hội ngành toàn quốc. Chủ động kiến nghị và phối hợp với các hội nghề nghiệp khác kiến nghị Nhà nước ban hành cơ chế, chính sách phù hợp tạo điều kiện để các tổ chức xã hội, các hội chuyên ngành có cơ hội tiếp cận nguồn lực từ Nhà nước và từ xã hội.

Các hội cũng cần tăng cường mối quan hệ liên kết với các bộ, ngành và địa phương, đặc biệt với các doanh nghiệp để mở rộng phạm vi hoạt động và tăng nguồn lực hoạt động; xây dựng cơ sở dữ liệu về các hội ngành toàn quốc...

Kết luận hội nghị, Chủ tịch Vusta Phan Xuân Dũng hoan nghênh các ý kiến phát biểu và mong muốn các hội ngành toàn quốc sẽ có những đóng góp tích cực hơn nữa, thể hiện ý thức trách nhiệm cao đối với việc xây dựng và phát triển Vusta - Tổ chức chính trị-xã hội của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ Việt Nam ở trong và ngoài nước, xứng đáng với lòng tin cậy của Đảng, Nhà nước và Nhân dân...

TNNN