Phát hiện nhiều biến chủng mới của virus corona

Tại Mỹ

Đài American Broadcasting Company (ABC - Công ty Truyền thông Hoa Kỳ) ngày 6/5 đã trích dẫn kết quả công trình nghiên cứu được đăng trên trang bioRxiv - một trang web truy cập mở dành cho các công trình nghiên cứu sơ bộ, trước khi gửi công trình cho các tạp chí uy tín thẩm định.

Công trình nghiên cứu dài 33 trang cho rằng, virus corona chủng mới (SARS-CoV-2) gây Covid-19 xuất hiện tại châu Âu từ tháng 2/2020 có khả năng lây lan nhanh hơn chủng virus ban đầu được tìm thấy tại Vũ Hán (Trung Quốc).

Với sự hỗ trợ của các nhà khoa học ở Đại học Duke và Đại học Sheffield tại Anh, nhóm nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm nghiên cứu Los Alamos (bang New Mexico, Mỹ) đã tiến hành phân tích hơn 6.000 trình tự gien của virus corona được thu thập bởi tổ chức Sáng kiến chia sẻ Dữ liệu cúm Toàn cầu (Đức). Qua đó, xác định được 14 biến thể virus corona mới, xảy ra ở gần 30.000 cặp base ARN tạo nên hệ gene của nCoV.

Các nhà khoa học đã tập trung vào đột biến mang tên D614G, chịu trách nhiệm thay đổi cấu trúc gai protein bao phủ bề mặt virus. "Khi virus mang đột biến này xâm nhập vào dân số, chúng nhanh chóng trở nên phổ biến ở địa phương và do đó dễ lây nhiễm hơn", trưởng nhóm nghiên cứu Bette Korber, nhà sinh học vi tính ở Los Alamos, chia sẻ, “D614G đang gia tăng cường độ ở mức báo động, cho thấy khả năng thích ứng vượt trội hơn so với chủng virus xuất hiện tại Vũ Hán”.

Tuy chưa phát hiện được biến thể D614G có khả năng gây tử vong cao hơn so với các biến thể khác hay không, nhưng các nhà kho học đã đưa ra hai lý do nhằm giải thích tốc độ phát triển nhanh chóng của chủng virus Sars-CoV-2 mới:

+ Thứ nhất là khả năng đột biến làm cho những người đã mắc chủng đầu tiên có thể dễ dàng nhiễm chủng thứ hai.

+ Thứ hai, có thể sự đột biến làm cho virus dễ xâm nhập các thế bào của con người.

Điều này có thể giải thích vì sao trong cơ thể những người bị nhiễm virus corona chủng mới, có số lượng virus nhiều hơn. Cần tiếp tục nghiên cứu để xác nhận điều này, qua đó sẽ lý giải được nguyên nhân lây lan nhanh chóng của virus Sars-CoV-2 chủng mới.

Trong một nghiên cứu khác do các nhà khoa học tại Đại học bang Arizona (Mỹ) công bố ngày hôm 6/5 cho thấy, virus này đang có xu hướng suy yếu.

Phân tích 382 mẫu dịch thu được của các trường hợp nghi mắc Covid-19 tại Arizona, các nhà khoa học phát hiện biến thể của virus Corona chủng mới trong bộ gien AZ-ASU2923, cấu trúc đường xoắn kép của ADN trong gien ORF7 khuyết đến 81 cặp liên kết ba-zơ.

ORF7 là gien sản xuất ra protein hỗ trợ virus lây nhiễm và nhân bản bên trong cơ thể người. Protein này có thể giúp virus chống lại hệ miễn dịch, giúp chúng nhân bản và giết chết tế bào trước khi lan sang các tế bào khác.

“Biến thể này thu hút sự quan tâm là vì nó phản ánh xu hướng khuyết các gien trên diện rộng từng xảy ra trong dịch SARS năm 2003”, chuyên gia Efrem Lim dẫn đầu nhóm nghiên cứu cho biết.

Tại Trung Quốc

Trước đó vào đầu tháng 3, Tạp chí khoa học National Science Review đăng tải nghiên cứu của các nhà khoa học Trung Quốc cho thấy, virus corona tại quốc gia này đã tiến hóa thành hai chủng mới. Điểm đặc biệt là các virus biến chủng có sự khác nhau về phân bố địa lý và cơ chế lây nhiễm.

Cụ thể, dựa vào 103 đoạn gene của virus corona, các nhà khoa học đã phân tích và phát hiện đột biến tại 149 vị trí. Hai chủng coronavirus khác nhau được kí hiệu là chủng L và chủng S, theo đó, chủng L phổ biến hơn chủng còn lại, đồng nghĩa với việc khả năng lây nhiễm mạnh hơn.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, chủng L đã tiến hóa từ chủng S và lây lan rất mạnh từ trước ngày công bố dịch ở Vũ Hán (Trung Quốc). Chỉ khi các hoạt động phòng ngừa covid-19 được áp dụng một cách quyết liệt mới làm giảm sự lây lan của chúng.

Tại Indonesia

Các nhà khoa học cũng vừa công bố về một chủng mới của virus Sars-CoV-2 với các đặc điểm khác với 3 dòng virus Sars-CoV-2 đã được ghi nhận trước đó.

Theo Bộ trưởng Nghiên cứu và Công nghệ Indonesia - ông Bambang Brodjonegoro, chủng mới của virus tại nước này được phát hiện khi các nhà khoa học tiến hành phân tích 3 trình tự gene của virus corona chủng mới được thu thập tại Indonesia.

Ông Bambang cho biết, cho đến nay, các nghiên cứu đã tìm thấy ít nhất 3 chủng virus SARS-CoV-2 khác nhau, được đặt tên là S, G và V. Các chủng virus nằm ngoài 3 loại này vẫn chưa được xác định.

Myanmar phát hiện 6 chủng virus mới

Trong khi thu thập hàng trăm mẫu nước bọt và phân dơi ở những nơi chúng thường xuyên tiếp xúc với con người, các nhà khoa học Myanmar đã phát hiện thêm 6 chủng virus khác có họ hàng với virus Sars-CoV-2.

Cả 6 chủng virus mới này đều không giống Sars-CoV-2 hay hai chủng virus corona khác từng được ghi nhận là nguyên nhân gây dịch bệnh SARS (Hội chứng hô hấp cấp tính nặng) và MERS (Hội chứng hô hấp vùng Trung Đông) về di truyền.

Trong khoảng thời gian từ năm 2016 đến năm 2018, nhóm nghiên cứu đã thu thập mẫu nước bọt và phân từ 464 con dơi thuộc ít nhất 11 loài, tại ba địa điểm ở Myanmar. Sau khi tiến hành phân tích trình tự gene từ số mẫu vật lấy được, kết quả so sánh với hệ gene của những chủng virus corona đã biết, các nhà khoa học ghi nhận virus PREDICT-CoV-90 ở loài dơi mang tên Scotophilus heathii, PREDICT-CoV-47 và 82 ở loài Chaerephon plicatus, PREDICT-CoV-92, 93 và 96 ở loài Hipposideros larvatus.

Nhận xét về phát hiện này, Suzan Murray, một thành viên nhóm nghiên cứu cho biết. "Có thể nhiều chủng virus corona không nguy hiểm với người. Tuy nhiên, việc phát hiện sớm những bệnh này ở động vật là cơ hội để chúng ta tìm hiểu mối đe dọa tiềm ẩn. Theo dõi chặt chẽ, nghiên cứu và giáo dục là những công cụ tốt nhất chúng ta có để ngăn ngừa dịch bệnh".

Còn theo tác giả chính của nghiên cứu - Marc Valitutto, "Trên thế giới, con người đang tương tác với động vật hoang dã thường xuyên hơn. Vì vậy, càng hiểu kỹ về virus ở động vật, cách chúng đột biến và lây sang loài khác, chúng ta càng giảm được nguy cơ xảy ra dịch bệnh".

Mexico

Cuối tháng 4 vừa qua, các nhà khoa học Mexico đã giải mã thành công bộ gen hoàn chỉnh của virus corona chủng mới SARS-CoV-2 và xác định được 2 biến chủng mới của virus corona tại quốc gia này.

Phát hiện trên được đưa ra sau khi các nhà khoa học phân tích mẫu bệnh phẩm của các ca bệnh từ nước ngoài về, qua đó có thể xác định và chứng minh hầu hết các chủng virus SARS-CoV-2 ở Mexico đến từ nhiều vùng khác nhau của châu Âu.

Điều đó cho thấy sự lây truyền cục bộ giữa những người đi du lịch nước ngoài và những người cư trú trong cùng khu vực ở Mexico trong khoảng thời gian giữa tháng 3/2020.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của phát hiện này, Bộ Y tế Mexico cho biết, sự tiến hóa của bộ gen virus cần được theo dõi để phát hiện những đột biến cũng như thay đổi hành vi lây nhiễm của virus, tính ổn định, sự xuất hiện của các biến thể kháng thuốc, hoặc làm giảm hiệu quả của vaccine. Qua đó, xác định các biến thể chính ở Mexico qua sự biến đổi thích nghi với các đặc điểm môi trường nhất định, cũng như các yếu tố quyết định di truyền và dịch tễ học của dân số Mexico.

Vũ Hải (tổng hợp)